zougla: Ολιβιέ Πι, Μικρή Επίδαυρος: η σαγήνη του λιτού

—της Όλγας Σελλά—

Ήταν ελκτική η πρόταση, όπως ήταν και οι προηγούμενες τρεις προτάσεις-παραστάσεις που φιλοξενήθηκαν στη Μικρή Επίδαυρο, στο φετινό Φεστιβάλ. Η τελευταία όμως συνάντηση στο «Μικρό» ήταν με μια παράσταση που πέρυσι παρουσίασε στο Φεστιβάλ της Αβινιόν ο Ολιβιέ Πι, ο οποίος καταπιάστηκε, υπογράφοντας και την απόδοση, με δύο τραγωδίες του Αισχύλου: τον «Προμηθέα Δεσμώτη» και τις «Ικέτιδες».

Το ανάλαφρο σκηνικό —ένας ξύλινος διάδρομος που καταλάμβανε όλη την ορχήστρα— δρόσιζε τη ζεστή βραδιά του περασμένου Σαββάτου. Και μόλις έσβησαν τα φώτα εμφανίστηκαν οι τρεις μόνο ηθοποιοί, δύο άντρες και μία γυναίκα. Χωρίς κοστούμια, χωρίς άλλα σκηνικά μέσα. Ξεκινούν να αφηγούνται και να παίζουν, πάντα πάνω σ’ εκείνον τον ξύλινο διάδρομο-πατάρι, την ιστορία του «Προμηθέα Δεσμώτη», αυτού του ανυπότακτου και σοφού ήρωα, που τιμωρήθηκε αμείλικτα από εκείνους που ήθελαν να κρατήσουν τον κόσμο όπως είναι, μόνο και μόνο γιατί νοιάστηκε για την πρόοδο της ανθρωπότητας. Ο λόγος του Αισχύλου ακούγεται απλά, φτάνει σαν νεράκι στο κοίλον, σαν ένα παραμύθι, που στο πρώτο άκουσμα μοιάζει απλοϊκό, αλλά έχει όλο το βάθος και το βάρος του λόγου του Αισχύλου (πολύ καλή δουλειά έκανε και η Λουίζα Μητσάκου που απέδωσε το κείμενο στα ελληνικά).

Olivier_Py_Promitheas_Desmotis_Site_3

Η ιστορία του Προμηθέα ολοκληρώνεται σε 50 λεπτά, και στο διάστημα αυτό έχουμε προλάβει να απολαύσουμε τις ερμηνείες και να επικοινωνήσουμε με τον λόγο: να σκεφτούμε τη βαναυσότητα της εξουσίας που επιβάλλει, την απόγνωση αλλά και το πάθος εκείνων που αντιδρούν. Ένα κλαδί ελιάς —«της ικεσίας το σήμα»— συνδέει την πρώτη με τη δεύτερη ιστορία. Είναι αυτό που φέρνουν μαζί τους οι Δαναΐδες στην επόμενη τραγωδία, στις «Ικέτιδες», όταν ξένες φτάνουν στο Άργος και ζητούν στέγη, άσυλο, προστασία, ένταξη στη νέα πατρίδα τους. Ο σύγχρονος κόσμος είναι μπροστά μας, τα πάθη των σημερινών προσφύγων σκιαγραφούνται ανάγλυφα μέσα από μια πολύ παλιά ιστορία. Και την ίδια στιγμή, με συγκλονιστική λιτότητα, ο Ολιβιέ Πι αφηγείται, μέσω του αισχύλειου λόγου, την αξία της δημοκρατίας, της σύνεσης, της σταθερότητας και της αποφασιστικότητας, των αρχών και των ορίων, της καταδίκης των εισβολών και των πολέμων. Κι όλα αυτά πάνω σ’ έναν ξύλινο διάδρομο, με τρεις μόνο ηθοποιούς, ένα κλαδί ελιάς και μια βαλίτσα. Με σιωπηλές σπονδές και μια βουβή προσευχή — της Δαναΐδας της μίας, που είναι και οι 50 μαζί.

Δύο ώρες μετά την έναρξη, όσοι βρεθήκαμε στη Μικρή Επίδαυρο, είχαμε έρθει σ’ επαφή με το βάθος και την ψίχα δύο τραγωδιών του Αισχύλου, είχαμε συγκινηθεί, είχαμε απολαύσει τρεις σπουδαίους ηθοποιούς, είχαμε χειροκροτήσει θερμότατα το εγχείρημα, και νιώθαμε πλήρεις.

Περπατώντας μέσα από τα μονοπάτια, τα μποστάνια και τις πορτοκαλιές προς το λιμανάκι της Παλιάς Επιδαύρου σκεφτόμουν πόσο γοητευτική ήταν η λιτότητα του Ολιβιέ Πι, πόσο ανέδειξε το κείμενο και τα νοήματά του, πόσο γοητευτικά συνδέθηκε με αξίες και ερωτήματα του σήμερα. Και την ίδια στιγμή σκεφτόμουν τις φορτωμένες και εντυπωσιοθηρικές παραστάσεις κάποιων Ελλήνων καλλιτεχνών, πάλι με φόντο τα αρχαία κείμενα, που μπερδεύουν, λοξοδρομούν, επενδύουν στην υπερβολή — είτε της ερμηνείας είτε των σκηνικών μέσων. Ο Ολιβιέ Πι, μ’ αυτή τη σπουδή πάνω στην αρχαία τραγωδία που επιχείρησε, με σεβασμό και γνώση, μας ξαναθύμισε ότι το λιτό είναι ακριβό. Και γοητευτικό. Και διαρκές.

Olivier_Py_Promitheas_Desmotis_Site_4