zougla: Τελικός προορισμός

Οι «πτήσεις θανάτου» στην Αργεντινή (1976-1983)

—του Γιώργου Τσακνιά—

Ο φωτογράφος Giancarlo Ceraudo εδώ και δεκαπέντε χρόνια καταγράφει τα πορίσματα των ερευνών για τα θύματα της χούντας της Αργεντινής και τις δίκες των κατηγορουμένων για βασανισμούς και δολοφονίες. Οι περιβόητες «πτήσεις θανάτου» είναι μια από τις πλέον εφιαλτικές πτυχές της ζοφερής αυτής περιόδου στην ιστορία της λατινοαμερικάνικης χώρας και η σχετική έρευνα είναι δύσκολη· εξάλλου, ακριβώς αυτός ήταν ο στόχος των μακάβριων πτήσεων: να εξαφανίσουν τους αντιπάλους του δικτατορικού καθεστώτος —όχι μόνο αντάρτες, αλλά και διανοούμενους, δημοσιογράφους και συνδικαλιστές— χωρίς ίχνη.

Οι στρατιωτικές αρχές ενημέρωναν τους κρατούμενους, κατά κανόνα αφού τους είχαν υποβάλει σε πολυήμερο βασανισμό, ότι δήθεν θα μεταφέρονταν σε στρατόπεδο με καλύτερες συνθήκες κράτησης· ενίοτε, έβαζαν μουσική και τους υποχρέωναν να χορέψουν «από τη χαρά τους». Εν συνεχεία, τους έλεγαν ότι πρέπει να εμβολιαστούν για τη μεταφορά και τους νάρκωναν. Τους φόρτωναν σε αεροπλάνα και τους πετούσαν από μεγάλο ύψος στον Ατλαντικό ή στον Ρίο ντε λα Πλάτα.

Εκτιμάται ότι τα θύματα του ανοιχτού «βρώμικου πολέμου» (1976-1983, στα χρόνια της χούντας, αν και η πολιτική βία και οι δολοφονίες είχαν ξεκινήσει νωρίτερα) συνολικά ήταν περίπου 30.000. Πιθανόν γύρω στους 10.000 να εκτελέστηκαν με «πτήσεις θανάτου». Οι ακριβείς αριθμοί και η τεκμηρίωση είναι δύσκολη υπόθεση. Η κυβέρνηση Αλφονσίν, η πρώτη μετά τη μετάβαση στη δημοκρατία το 1983, οδήγησε μεν στη δικαιοσύνη τους ηγέτες της χούντας (μεταξύ αυτών τον Χόρχε Ραφαέλ Βιδέλα, που πέθανε στη φυλακή το 2013), έδωσε ωστόσο αμνηστία στους αξιωματικούς του στρατού που ενέχονταν σε παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων με τη λογική ότι ενεργούσαν υπακούοντας διαταγές· έτσι, για πολλά χρόνια έμειναν ατιμώρητοι οι φυσικοί αυτουργοί απαγωγών, βασανιστηρίων και δολοφονιών. Την τελευταία δεκαετία, οι έρευνες έχουν ενταθεί και αρκετές περιπτώσεις έχουν φτάσει στα δικαστήρια. Πολλά από τα θύματα του «βρώμικου πολέμου», ωστόσο, ιδίως επιβάτες των «πτήσεων θανάτου», εξακολουθούν να αγνοούνται. Οι «Μητέρες της Πλατείας Μαΐου» εξακολουθούν να συναντιούνται κάθε Πέμπτη και να ζητούν να μάθουν τι απέγιναν τα παιδιά τους.