zougla: THEY LIVE #17: Philip K. Dick

—του Αλέξανδρου Ζωγραφάκη—

Πολλές φορές συνδιαλέγομαι με ήρωες βιβλίων ή με συγγραφείς που έχω αγαπήσει. Μου αρέσει να φαντάζομαι τις αντιδράσεις τους σε δικά μου προβλήματα. Έτσι εξάλλου μου ήρθε η ιδέα να τους βάλω σε κείμενα όπου θα εμφανίζονται σε καταστάσεις μιας πεζής καθημερινότητας. — Α. Ζ.

* * *

Έχουμε αράξει με τον Φίλιπ Κ. Ντικ στην κουζίνα. Του προσφέρω ένα σμούδι με μπανάνα, άπαχο γάλα, και αμφεταμίνες. Πίνει λίγο, και πιάνει τον μύλο του πιπεριού στο χέρι του. Τον περιεργάζεται. Αρχίζει να τον περιστρέφει με αργές κινήσεις. Το αλεσμένο πιπέρι πέφτει πάνω στο τραπέζι. Το κοιτάζει για μερικά δευτερόλεπτα, και μετά το φυσάει προς το πάτωμα. «Έχεις διαβάσει το «There’s Plenty of Room at the Bottom» του Ρίτσαρντ Φάινμαν;» με ρωτάει. «Όχι, βέβαια», του λέω. «Λοιπόν, εκεί ακριβώς βρίσκονται οι εννοιολογικές βάσεις της νανορομποτικής. Ο Φάινμαν εξετάζει σε αυτή τη διάλεξη του 1959 την πιθανότητα να καταφέρουμε κάποια στιγμή να ελέγξουμε την ύλη σε επίπεδο ατόμων. Απευθείας όμως! Με τη δημιουργία νανομηχανών που θα μπορεί να καταπιεί κάποιος σαν χάπια. «Swallowing the doctor» λέει ο Φάινμαν σε μια χαρακτηριστική φράση όπου περιγράφει την ιδέα χειρουργικών νανομηχανών», μου λέει. Ανάβω τσιγάρο. Συνεχίζει. «Ο στόχος της επιστήμης έχει έναν απώτερο σκοπό, ξέρεις: την εξάλειψη κάθε νόσου. Σωματικής, αλλά και ψυχικής. Αναλογίσου τις δυνατότητες εξάλειψης του υλικού υπόβαθρου κάθε νόσου, ή την απελευθέρωση χημικών ουσιών ακριβώς τη στιγμή και στο σημείο που χρειάζονται. Όλες οι αρετές της φαρμακοθεραπευτικής χωρίς καμιά απολύτως παρενέργεια». Τον κοιτάζω. «Ωραία πράματα», λέω αφελώς. Χαμογελάει. «Όλη μου τη ζωή πάλεψα για να γλιτώσω από αυτόν τον εφιάλτη», λέει. «Εφιάλτη;» ρωτάω. Πίνει μια γουλιά από το σμούδι του. «Η επιστήμη μπορεί κάποτε να μας προσφέρει την απόλυτη ίαση, το Άγιο Δισκοπότηρό της. Αλλά αυτό μόνο άμωμο δε θα είναι. Ήδη η πρόοδος που έχει συντελεστεί είναι εντυπωσιακή. Ο εφιάλτης όμως έχει ξεκινήσει, και κρύβεται πίσω από την ομογενοποίηση που συνεπάγεται η έννοια της θεραπείας για την ανθρώπινη προσωπικότητα», μου λέει. «Μα δεν καταλαβαίνω. Είναι κακό να απαλλαχτεί η ανθρωπότητα από τις νόσους που την ταλανίζουν; Είναι κακό να ζούμε περισσότερο;» ρωτάω. Χαμογελάει σαρδόνια. «Ναι, καλά όλα αυτά. Να ζούμε περισσότερο, αλλά να ζούμε πώς; Ποιος θα αποφασίσει τι είναι φυσιολογικό; Ποια είναι τα όρια της θεραπείας; Το πρόβλημά μου έγκειται στην ομοιογένεια. Σε μια ισοπεδωτική ομοιογένεια. Στο έργο μου προσπάθησα να περιγράψω το μεγαλείο της προσωπικότητας. Προσωπικότητα όμως θα πει αντιφάσεις και παραλογισμοί. Προσωπικότητα θα πει ραδιουργία και φιλανθρωπία μαζί. Προσωπικότητα θα πει αγάπη το πρωί, μίσος το μεσημέρι, απάθεια το βράδυ. Αν αναλογιστείς την έννοια της θεραπείας ως ένα συνεχές, από τη μια πλευρά έχεις το σύνολο των ασθενειών και από την άλλη έχεις την εξάλειψή τους, την απουσία τους. Η πλευρά της απουσίας τείνει προς το μηδέν, αλλά τείνει και προς ένα αξιακό μηδέν. Η έννοια της ψυχικής, αλλά και της σωματικής υγείας είναι ισοπεδωτική για κάθε προσωπικότητα που σέβεται τον εαυτό της. Τι θα γίνει όταν εξαλείψουμε ολοκληρωτικά τη μελαγχολία, τη μανία, την κατάθλιψη; Μπορείς αλήθεια να φανταστείς την ανθρωπότητα απαλλαγμένη από τα βαρίδια αυτά; Εγώ μπορώ, και αυτό που βλέπω μοιάζει περισσότερο με έναν ωκεανό αμβλύνοιας, παρά με μια επίγεια Αρκαδία. Ο υγιής νους θα πρέπει να επινοήσει νέες νόσους για να διατηρήσει τόσο την οντότητά του, όσο και τη δημιουργικότητά του. Τι θα ήταν ο Σέξπιρ χωρίς τη μελαγχολία του; Τι θα ήταν η μεγαλοφυΐα εξαγνισμένη από τους δαίμονές της; Νομίζεις, αλήθεια, ότι εγώ θα είχα γράψει έστω και μια σελίδα αν είχα την επιλογή να ζήσω έστω και μια νερωμένη εκδοχή αυτού που η επιστήμη ονομάζει «υγιή ζωή»;»

* * *