zougla: Έξυπνα κινητά, πονηρά καθεστώτα

avasvasvasvsav-e1468694205945

—του Γιάννη Παπαθεοδώρου για τη στήλη Ανώμαλα Ρήματα—

Το κρίσιμο μήνυμα, που ίσως άλλαξε την έκβαση του πρόσφατου μίνι πραξικοπήματος στην Τουρκία, μεταδόθηκε από ένα «έξυπνο κινητό». Ο Ερντογάν επικοινώνησε με το «λαό του» μέσα από την οικεία τεχνολογία της καθημερινής επικοινωνίας, κερδίζοντας χρόνο και δημιουργώντας χώρο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Είναι η πρώτη φορά που τα τανκς των αντιφρονούντων νικήθηκαν από ένα προεδρικό smart-phone, την ώρα μάλιστα που οι ρετρό πραξικοπηματίες θεωρούσαν πως πρέπει να καταλάβουν κάποια κρατικά κανάλια που «έπαιζαν» δελτία καιρού. Το πραξικόπημα, σε «πραγματικό χρόνο και σε απευθείας μετάδοση», έδειξε πως η πολιτική σήμερα συνδέεται πλέον οργανικά με τη διάσταση της τεχνολογίας, όχι μόνο σε ό,τι αφορά την αναμετάδοση της πληροφορίας αλλά και σε ό,τι αφορά την παραγωγή της ίδιας της πολιτικής. Ο πολέμιος της διαδικτυακής ελευθεροφροσύνης Ερντογάν έγινε τώρα πρωταγωνιστής στο μιντιακό viral της διάσωσής του, «επιστρέφοντας» στην καρέκλα του, μέσα από το κινητό του.

Δεν είναι τυχαίο επίσης ότι τις επόμενες ημέρες το διαδίκτυο γέμισε από εικόνες ερασιτεχνικών βίντεο που εστιάζουν στον δημόσιο εξευτελισμό και βασανισμό των πρωταγωνιστών του πραξικοπήματος. Για αυτό και είναι σαφές πως το «έξυπνο κινητό» του Ερντογάν προετοιμάζει το πονηρό καθεστώς μιας εκλεγμένης μεν αλλά αυταρχικής δημοκρατίας, που ολοένα και περισσότερο θα μοιάζει με δικτατορία. Είναι σχεδόν βέβαιο, ωστόσο, πως η «αυταρχική στροφή» του καθεστώτος εδραιώνει μεν βραχυπρόθεσμα τον Ερντογάν αλλά μακροπρόθεσμα απομονώνει πολιτικά την Τουρκία. Μέσα σε λίγες μέρες, έχει γίνει ένα πρωτοφανές πογκρόμ πολιτών, δημοσίων υπαλλήλων, δικαστών, εκπαιδευτικών, πανεπιστημιακών, ενώ παράλληλα προετοιμάζεται μεθοδικά η αναγγελία της θανατικής ποινής, με βάση μια αρκετά ακαθόριστη ερμηνεία του λαϊκού αισθήματος για την απονομή δικαιοσύνης.

afp-6554be6a3e1de5ed8eed7166b6d470c441412365

Η Τουρκία απομακρύνεται ολοένα και περισσότερο από τον ευρωπαϊκό νομικό πολιτισμό, επιλέγοντας παράλληλα τη «γκρίζα ζώνη» ενός υπόγειου και ακήρυχτου εσωτερικού εμφυλίου, που παραπέμπει σε ένα διαρκές καθεστώς «έκτακτης ανάγκης». Σε όλες τις τελευταίες συνεντεύξεις του, ο Ερντογάν επιμένει άλλωστε στην αλλαγή του γεωπολιτικού χάρτη της Τουρκίας, επισημαίνοντας διαρκώς πως η «Ευρώπη δεν είναι ο κόσμος». Όταν όμως μια χώρα παύει να είναι προνομιακός συνομιλητής των ΗΠΑ, της ΕΕ, και ίσως και του ΝΑΤΟ, το μόνο που της μένει είναι ο αυταρχισμός και η επιλεκτική στροφή σε νέες πολιτικές οικογένειες (βλ. Πούτιν). Το «έξυπνο κινητό» του Ερντογάν οδηγεί ήδη σε ένα πονηρό καθεστώς, που δεν έχει καμία σχέση με τις προηγούμενες «ενταξιακές διαπραγματεύσεις» της Τουρκίας.

Αλλά τι θα σημαίνει πρακτικά αυτό για την Ελλάδα; Για άλλη μια φορά, η ενδιαφέρουσα πληροφορία ήρθε από τις ΗΠΑ. Ο ΥΠΟΙΚ των ΗΠΑ, Τζακ Λιου στην πρόσφατη επίσκεψή του στην Αθήνα δήλωσε πως «η κατάσταση στην Τουρκία εντείνει την ανάγκη για ελάφρυνση του ελληνικού χρέους», εφόσον βέβαια η Ελλάδα προχωρήσει στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Δεν γνωρίζω αν το σχέδιο θα ευοδωθεί αλλά, πάντως, είναι σίγουρο πως η ελληνική κρίση θα μπει σε μια νέα φάση, λόγω της ανάγκης για μια, τυπική έστω, γεωπολιτική αναβάθμιση της Ελλάδας λόγω των συνθηκών στην ευρύτερη περιοχή της ευρύτερης Μέσης Ανατολής. Μόνο που σε αυτή την περίπτωση, χρειάζεται μια δεύτερη —ουσιαστική, αυτή τη φορά— «ευρωπαϊκή στροφή» της κυβέρνησης. Γιατί, κακά τα ψέματα, η νέα πορεία της Ελλάδας δεν περνάει μόνο μέσα από την Αμερική αλλά κυρίως μέσα από την Ευρώπη. Η μονίμως εσωστρεφής πολιτική ατζέντα της κυβέρνησης (εκλογικός νόμος, τηλεοπτικές άδειες, συνταγματική αναθεώρηση) είναι απελπιστικά «μικρή» για να σηκώσει το βάρος μιας τόσο δύσκολης συγκυρίας, σε μια Ευρώπη που κλυδωνίζεται και σε μια μεσογειακή γειτονιά που αντιμετωπίζει πλέον τον κίνδυνο συνολικής αποσταθεροποίησης. Φαντάζεται, άραγε, κανείς τον κ. Καμμένο και τον κ. Κοτζιά να διαχειρίζονται τέτοιες μείζονες κρίσεις;

Πριν από λίγους μήνες, όταν ο Έλληνας Πρωθυπουργός επισκεπτόταν τον Ερντογάν, νόμιζε πως το βασικό θέμα που είχαν να συζητήσουν ήταν το προσφυγικό. Η Ελληνική κυβέρνηση καλείται σήμερα, ωστόσο, να αντιμετωπίσει την πρόκληση μιας μεγάλης αλλαγής που υπερβαίνει τα στενά όρια της προσφυγικής κρίσης. Ο πρώτος που το κατάλαβε είναι ο κ. Μουζάλας, ο οποίος φρόντισε χαμηλόφωνα, όπως πάντα, να προειδοποιήσει ότι το προσφυγικό ζήτημα αποκτά νέες διαστάσεις μετά τις εξελίξεις στην Τουρκία. Η πιο άμεση δοκιμασία της χώρας, επομένως, θα είναι η «έκδοση των οκτώ». Η Ελλάδα έχασε την ευκαιρία να διεθνοποιήσει το πρόβλημα, επιλέγοντας να το μετατρέψει σε χιλιομετρικό ζήτημα Αλεξανδρούπολης – Αθήνας για να εκδοθεί —έγκυρα δήθεν— η απόφαση για την αίτηση ασύλου. Την ώρα που η Τουρκία προσχωρεί οριστικά στο νέο «ευρασιατικό περιβάλλον», η ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται στη δύσκολη θέση ενός επικίνδυνου αυτοσχεδιασμού.

to-mustiko-taksidi-kotzia-prin-paei-o-tsipras-sti-mosxa.w_l